Trong khuôn khổ Kỳ họp lần thứ 47 của Ủy ban Di sản Thế giới (UNESCO) tại Paris, Cộng hòa Pháp, một quyết định quan trọng đã được thông qua, liên quan đến việc điều chỉnh ranh giới của Di sản Thiên nhiên Thế giới Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng. Quyết định này bao gồm việc mở rộng di sản sang Vườn quốc gia Hin Nam Nô của Lào, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong quản lý di sản thiên nhiên xuyên biên giới.
Với tên gọi mới là ‘Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng và Vườn quốc gia Hin Nam Nô’, di sản này được ghi nhận dựa trên các tiêu chí (viii), (ix) và (x) về địa chất, địa mạo, hệ sinh thái và đa dạng sinh học. Sự công nhận này không chỉ phản ánh giá trị nổi bật về địa chất và sinh học của khu vực mà còn khẳng định nỗ lực của Việt Nam và Lào trong việc bảo tồn và phát huy di sản thiên nhiên quý giá này.
Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng đã được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng là Danh lam thắng cảnh quốc gia đặc biệt vào năm 2009. Di sản này lần đầu tiên được UNESCO công nhận là Di sản Thiên nhiên Thế giới vào năm 2003, và lần thứ hai vào năm 2015, với diện tích vùng lõi là 123.326ha và vùng đệm là 220.055ha. Sự công nhận lần này thể hiện sự đánh giá cao của cộng đồng quốc tế về giá trị bảo tồn và phát triển bền vững của khu vực.
Cùng với đó, Vườn quốc gia Hin Nam Nô của Lào đã được đề cử UNESCO công nhận là phần mở rộng của Di sản thiên nhiên thế giới Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng. Hồ sơ đề cử được Chính phủ Lào và Việt Nam thống nhất gửi tới UNESCO vào tháng 2/2024. Quá trình thẩm định bởi Cơ quan tư vấn của UNESCO là Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên quốc tế (IUCN) đã trình quyết định lên Ủy ban Di sản Thế giới tại Kỳ họp lần thứ 47.
Việc điều chỉnh ranh giới này nhắm vào việc bảo vệ và phát huy giá trị của di sản, bao gồm cả hệ sinh thái và đa dạng sinh học. Với vị trí địa lý đặc biệt, nằm tại điểm giao thoa của dãy núi Annam và vành đai đá vôi Trung Đông Dương, bắc qua biên giới Việt Nam và Lào, khu vực này có thể được coi là khu vực karst quy mô lớn, lâu đời nhất ở châu Á. Sự đa dạng của các hệ sinh thái và cấu trúc ngầm ở đây không chỉ là nguồn tài nguyên quý giá mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì cân bằng sinh thái.
Để đảm bảo quản lý hiệu quả, Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng và Vườn quốc gia Hin Nam Nô sẽ được đề xuất tại 2 bản Kế hoạch quản lý riêng biệt. Sự phối hợp chặt chẽ giữa Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam với Bộ Thông tin, Văn hóa và Du lịch Lào trong công tác nghiên cứu, xây dựng, hoàn thiện hồ sơ đề cử đã được đẩy mạnh trong những năm gần đây.
Đây là lần đầu tiên Việt Nam có một Di sản thế giới liên biên giới. Với việc UNESCO công nhận di sản này, Việt Nam và Lào đã tạo ra một hình mẫu trong quản lý di sản thế giới liên biên giới, đóng góp kinh nghiệm thực tiễn vào công tác quản lý di sản thế giới theo Công ước 1972 về Bảo vệ Di sản Văn hóa và Thiên nhiên Thế giới của UNESCO. Tổng cộng, Việt Nam đã có 9 di sản thế giới, trong đó có 2 Di sản thế giới liên tỉnh và 1 Di sản thế giới liên biên giới.