Cứu sống di sản dân ca ví, giặm xứ Nghệ

Linh — Wed, 17 Sep 2025 23:22:58 +0000

Dân ca ví, giặm xứ Nghệ – Di sản văn hóa đậm sâu của nhân loại

36 học sinh từ các địa phương trong tỉnh Nghệ An có đam mê và năng khiếu với dân ca ví, giặm tham gia lớp truyền dạy. (Ảnh: Bích Huệ/TTXVN)

Dân ca ví, giặm là một phần không thể thiếu trong văn hóa của người dân xứ Nghệ. Với những làn điệu mộc mạc, sâu lắng, dân ca ví, giặm đã trở thành hơi thở và linh hồn của mảnh đất và con người nơi đây. Được UNESCO vinh danh là Di sản Văn hóa Phi vật thể đại diện của nhân loại vào năm 2014, dân ca ví, giặm đang đứng trước thách thức của thời đại. Nhiều nghệ nhân, lớp trẻ, các câu lạc bộ, đoàn nghệ thuật ở Nghệ An đã và đang nỗ lực để mạch nguồn quý giá ấy không ngừng chảy, mãi ngân vang trong đời sống hiện đại.

Festival ‘Đôi bờ Ví, Giặm – Kết nối tinh hoa di sản’

Thế hệ trẻ yêu ví, giặm

Hiện nay, tại Nghệ An, lớp truyền dạy dân ca ví, giặm cho học sinh có năng khiếu trong cộng đồng đang được tổ chức. Trong 12 ngày tham gia khóa học, các em được tìm hiểu về những đặc điểm, tính chất của làn điệu ví, giặm, thực hành làn điệu ví, giặm, làn điệu hò, làn điệu cải biên…

Các em nhỏ như Nguyễn Công Anh (14 tuổi) và Nguyễn Công Minh (9 tuổi) đã tiếp tục theo đuổi và học tập hát dân ca một cách nghiêm túc. Em Hoàng Trà My (16 tuổi) tham gia lớp học để hiểu sâu hơn về kỹ thuật của những làn điệu, cách hát làn điệu đó đúng tính cách nhân vật và nội dung tác phẩm.

Để bảo tồn và phát huy các giá trị di sản dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh, tỉnh Nghệ An đã mở lớp truyền dạy dân ca ví, giặm cho học sinh có năng khiếu trong các trường tiểu học và trung học cơ sở trên địa bàn. 36 học sinh tham gia lớp truyền dạy hôm nay được tuyển chọn từ 130 xã, phường trên địa bàn tỉnh. Đó là những học sinh thực sự đam mê và có năng khiếu với dân ca ví, giặm.

Bảo tồn, gìn giữ dân ca

Việc bảo tồn ví, giặm không chỉ dừng lại ở lưu giữ mà còn phát huy trong đời sống đương đại. Tại cộng đồng, các nghệ nhân trực tiếp truyền dạy cho con cháu, thế hệ trẻ trong gia đình, làng xóm, câu lạc bộ. Nghệ nhân Nhân dân Võ Thị Hồng Vân, Chủ nhiệm Câu lạc bộ dân ca ví, giặm Ngọc Sơn, xã Xuân Lâm đã mở nhiều lớp chiêu sinh các em nhỏ khắp vùng, miền để dạy hát dân ca.

Tỉnh Nghệ An thường xuyên tổ chức liên hoan, hội diễn, chương trình biểu diễn dân ca ví, giặm tại địa phương, lễ hội truyền thống, sự kiện văn hóa. Từ đó, các đoàn nghệ thuật, câu lạc bộ dân ca có dịp học hỏi, giao lưu và trao đổi kinh nghiệm. Trung tâm Nghệ thuật truyền thống tỉnh có nhiều giải pháp tiếp nối và phát triển ví, giặm trong bối cảnh hiện đại.

Thách thức trong bảo tồn

Tuy nhiên, quá trình bảo tồn ví, giặm đối mặt không ít thách thức. Đó là nguy cơ mai một do thế hệ nghệ nhân cao tuổi ngày càng ít đi, thế hệ trẻ ít mặn mà, kinh phí hoạt động, địa điểm luyện tập, trang phục, nhạc cụ…; sự thiếu hụt đội ngũ kế cận không chỉ là người hát mà còn thiếu người sáng tác, người nghiên cứu, người tổ chức hoạt động liên quan đến ví, giặm.

An Giang tìm cách giữ gìn trống múa Chhay-dăm đặc trưng của người Khmer

Linh — Sun, 17 Aug 2025 14:55:41 +0000

Múa trống Chhay-dăm, một loại hình nghệ thuật biểu diễn truyền thống đặc trưng của cộng đồng người Khmer tại xã Ô Lâm, tỉnh An Giang, vừa được công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia. Loại hình nghệ thuật này không chỉ thể hiện sự tôn vinh các vị anh hùng, chiến binh dũng cảm mà còn mang ý nghĩa lịch sử và tâm linh đặc biệt với cộng đồng Khmer.

5 trống

Múa trống Chhay-dăm là một phần không thể thiếu trong văn hóa dân gian của người Khmer, với những vũ điệu thường kể về những trận đánh của chiến binh Khmer, những vị thần và các sự kiện lịch sử quan trọng của đất nước. Loại hình nghệ thuật này thường được biểu diễn trong các ngày lễ hội như Tết Chol Chnam Thmay, lễ Dolta, Ook om bok, các dịp thu hoạch mùa màng bội thu, biểu diễn giao lưu trong các liên hoan văn hóa – nghệ thuật.

Nghệ thuật diễn tấu trống Chhay-dăm của người Khmer ở tỉnh An Giang được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia – Ảnh: Tô Văn

Trống Chhay-dăm là loại trống bịt da một mặt, tang trống làm bằng thân cau già đục rỗng ruột. Để thực hiện các động tác trong bài múa Chhay-dăm, người múa phải có sức khỏe, sự dẻo dai, biết khéo léo kết hợp hài hòa giữa tiết tấu của trống với điệu bộ hình thể. Một màn biểu diễn múa trống Chhay-dăm thường dùng từ 4-6 trống, 2 cái cuôl (chiêng) cùng chul (chum chọe) và krap (gõ sênh).

Ông Chau Rine, người có nhiều kinh nghiệm trong việc biểu diễn múa trống Chhay-dăm, cho biết muốn chơi được trống Chhay-dăm thì phải có sự đam mê và nắm được kỹ thuật đánh trống đúng nhịp. Tiết tấu trong bài biểu diễn khi nhanh, khi chậm nên nhịp trống cũng thay đổi liên tục.

2 trống

Hiện nay, xã Ô Lâm đã có 4 đội trống tại các chùa trong xã. Để bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể múa trống Chhay-dăm, tỉnh An Giang đã khuyến khích đẩy mạnh công tác truyền dạy, tạo không gian trình diễn di sản múa trống Chhay-dăm tại các sự kiện trong và ngoài tỉnh.

Việc duy trì và phát triển múa trống Chhay-dăm cũng tạo ra sức hút du lịch và thúc đẩy phát triển kinh tế, góp phần tăng thêm nguồn thu nhập cho người dân địa phương. Đồng thời, nó còn giúp tăng cường nhận thức của người dân về giá trị lịch sử và văn hóa của An Giang, qua đó phát huy vai trò của di sản văn hóa trong việc xây dựng và phát triển bền vững địa phương.

Với sự công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia, múa trống Chhay-dăm của người Khmer ở vùng bảy núi An Giang không chỉ là niềm tự hào của cộng đồng người Khmer mà còn là tài sản văn hóa quý giá của cả nước Việt Nam.

Phi vật thể – Tinscandal.com

Cứu sống di sản dân ca ví, giặm xứ Nghệ

An Giang tìm cách giữ gìn trống múa Chhay-dăm đặc trưng của người Khmer