Thành phố Bandung, Indonesia, tiếp tục củng cố vị thế là ‘Thành phố Sáng tạo’ của Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) thông qua Lễ hội Batik và đồ thủ công mỹ nghệ 2025. Sự kiện này mang đến cơ hội để trưng bày và quảng bá đa dạng các sản phẩm thủ công mỹ nghệ từ khắp Indonesia, bao gồm vải Batik, đồ dệt thêu, các phụ kiện dân tộc và sản phẩm của các doanh nghiệp nhỏ địa phương.

Lễ hội Indonesia Batik & Craft Festival 2025 không chỉ là một không gian giao lưu văn hóa mà còn đóng vai trò là nền tảng học tập và thúc đẩy nền kinh tế sáng tạo địa phương. Sự kiện này khuyến khích người dân sử dụng hàng nội địa và là cơ hội để các nghệ nhân giới thiệu những tác phẩm xuất sắc của mình. Được tổ chức tại trung tâm thành phố Bandung trong tuần đầu tháng 8, lễ hội là một nền tảng quan trọng để các nghệ nhân và doanh nghiệp nhỏ giới thiệu sản phẩm của mình.

Ban tổ chức cho biết đây là dịp để khẳng định di sản các sản phẩm thủ công như vải Batik và đồ dệt, thêu, không chỉ có giá trị thẩm mỹ cao mà còn mang theo những dấu ấn và ý nghĩa văn hóa và triết lý. Gần 100 đơn vị tham gia lễ hội năm nay không chỉ đến từ Java mà còn từ các khu vực phía Đông như Đông Nusa Tenggara (NTT) và Palembang. Nhiều doanh nghiệp vừa, nhỏ và rất nhỏ cũng được thành phố Bandung hỗ trợ tham gia lễ hội này.

Các sản phẩm trưng bày tại lễ hội bao gồm vải dệt thủ công, nghệ thuật thêu đặc sắc, vải Batik từ các địa phương khác nhau, cũng như các phụ kiện phục vụ dệt may và trang sức được chế tác từ các nguyên liệu địa phương. Khách tham dự lễ hội có thể chiêm ngưỡng vẻ đẹp của nghề dệt thủ công từ Đông Sumba và Đông Nusa Tenggara.

Trong khuôn khổ lễ hội cũng diễn ra nhiều hoạt động như các buổi trình diễn thời trang Batik, các hội thảo, tọa đàm, giới thiệu ẩm thực… về chủ đề các sản phẩm thủ công. Lễ hội là một nền tảng quan trọng để thúc đẩy nền kinh tế sáng tạo của Indonesia và khuyến khích người dân sử dụng hàng nội địa.

Thông tin về lễ hội có thể được tìm hiểu thêm tại trang web chính thức của sự kiện hoặc các trang mạng xã hội liên quan. Sự kiện này không chỉ góp phần quảng bá văn hóa và nghệ thuật thủ công của Indonesia mà còn mở ra cơ hội hợp tác và phát triển kinh tế cho các nghệ nhân và doanh nghiệp địa phương.

Dân ca ví, giặm xứ Nghệ – Di sản văn hóa đậm sâu của nhân loại

Dân ca ví, giặm là một phần không thể thiếu trong văn hóa của người dân xứ Nghệ. Với những làn điệu mộc mạc, sâu lắng, dân ca ví, giặm đã trở thành hơi thở và linh hồn của mảnh đất và con người nơi đây. Được UNESCO vinh danh là Di sản Văn hóa Phi vật thể đại diện của nhân loại vào năm 2014, dân ca ví, giặm đang đứng trước thách thức của thời đại. Nhiều nghệ nhân, lớp trẻ, các câu lạc bộ, đoàn nghệ thuật ở Nghệ An đã và đang nỗ lực để mạch nguồn quý giá ấy không ngừng chảy, mãi ngân vang trong đời sống hiện đại.

Thế hệ trẻ yêu ví, giặm

Hiện nay, tại Nghệ An, lớp truyền dạy dân ca ví, giặm cho học sinh có năng khiếu trong cộng đồng đang được tổ chức. Trong 12 ngày tham gia khóa học, các em được tìm hiểu về những đặc điểm, tính chất của làn điệu ví, giặm, thực hành làn điệu ví, giặm, làn điệu hò, làn điệu cải biên…

Các em nhỏ như Nguyễn Công Anh (14 tuổi) và Nguyễn Công Minh (9 tuổi) đã tiếp tục theo đuổi và học tập hát dân ca một cách nghiêm túc. Em Hoàng Trà My (16 tuổi) tham gia lớp học để hiểu sâu hơn về kỹ thuật của những làn điệu, cách hát làn điệu đó đúng tính cách nhân vật và nội dung tác phẩm.

Để bảo tồn và phát huy các giá trị di sản dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh, tỉnh Nghệ An đã mở lớp truyền dạy dân ca ví, giặm cho học sinh có năng khiếu trong các trường tiểu học và trung học cơ sở trên địa bàn. 36 học sinh tham gia lớp truyền dạy hôm nay được tuyển chọn từ 130 xã, phường trên địa bàn tỉnh. Đó là những học sinh thực sự đam mê và có năng khiếu với dân ca ví, giặm.

Bảo tồn, gìn giữ dân ca

Việc bảo tồn ví, giặm không chỉ dừng lại ở lưu giữ mà còn phát huy trong đời sống đương đại. Tại cộng đồng, các nghệ nhân trực tiếp truyền dạy cho con cháu, thế hệ trẻ trong gia đình, làng xóm, câu lạc bộ. Nghệ nhân Nhân dân Võ Thị Hồng Vân, Chủ nhiệm Câu lạc bộ dân ca ví, giặm Ngọc Sơn, xã Xuân Lâm đã mở nhiều lớp chiêu sinh các em nhỏ khắp vùng, miền để dạy hát dân ca.

Tỉnh Nghệ An thường xuyên tổ chức liên hoan, hội diễn, chương trình biểu diễn dân ca ví, giặm tại địa phương, lễ hội truyền thống, sự kiện văn hóa. Từ đó, các đoàn nghệ thuật, câu lạc bộ dân ca có dịp học hỏi, giao lưu và trao đổi kinh nghiệm. Trung tâm Nghệ thuật truyền thống tỉnh có nhiều giải pháp tiếp nối và phát triển ví, giặm trong bối cảnh hiện đại.

Thách thức trong bảo tồn

Tuy nhiên, quá trình bảo tồn ví, giặm đối mặt không ít thách thức. Đó là nguy cơ mai một do thế hệ nghệ nhân cao tuổi ngày càng ít đi, thế hệ trẻ ít mặn mà, kinh phí hoạt động, địa điểm luyện tập, trang phục, nhạc cụ…; sự thiếu hụt đội ngũ kế cận không chỉ là người hát mà còn thiếu người sáng tác, người nghiên cứu, người tổ chức hoạt động liên quan đến ví, giặm.

Mạt chược, một trò chơi giải trí truyền thống của Trung Quốc, đang dần mai một trong thời đại hiện đại. Không chỉ là một trò chơi, mạt chược còn mang ý nghĩa văn hóa sâu sắc, gắn liền với lịch sử và phong tục của người Trung Quốc. Trẻ em thường học chơi mạt chược trong những dịp Tết Nguyên đán cùng gia đình, trong khi người lớn tuổi có thể chơi quanh năm.

Các bộ mạt chược cổ thường được làm từ gỗ, ngà voi hoặc tre, được cắt, đánh bóng, khắc và tô màu thủ công. Những bộ mạt chược này không chỉ là một trò chơi mà còn là một tác phẩm nghệ thuật, thể hiện sự khéo léo và tinh tế của người nghệ nhân. Tại Hong Kong, mạt chược không chỉ là một trò chơi mà còn là một phần của di sản văn hóa.

Suốt hơn bốn thập kỷ, Ho Sau-Mei, 68 tuổi, gắn bó với cửa tiệm Kam Fat Mahjong do cha bà sáng lập từ năm 1962. Cửa tiệm nhỏ nằm dưới cầu thang trong hẻm rộng chưa đầy 2m này là nơi lưu giữ truyền thống làm mạt chược thủ công. Mei cho biết bắt đầu học nghề từ năm 13 tuổi. Vào những năm 1970-1980, các nghệ nhân từ Trung Quốc đại lục từng sang Hong Kong trao đổi kỹ thuật, giúp nghề khắc mạt chược thủ công phát triển thịnh vượng.

Vào thập niên 1960, Hong Kong có hơn 20 nghệ nhân khắc mạt chược, thậm chí có cả hội nghề nghiệp chính thức. Tuy nhiên, hiện phần lớn quân bài được sản xuất hàng loạt tại các nhà máy ở Trung Quốc đại lục. Từ năm 2014, nghề khắc tay mạt chược được chính quyền Hong Kong xếp vào danh sách ‘di sản văn hóa phi vật thể’, nhưng tại thành phố này hiện chỉ còn vài người theo nghề, và Mei là nữ nghệ nhân duy nhất còn hành nghề.

Mỗi sáng trước 10h, nữ nghệ nhân đã ngồi vào chỗ, xếp sẵn khay gỗ với những quân bài bằng nhựa và chuẩn bị các dụng cụ chuyên dụng để khắc. Mỗi bộ mạt chược gồm 144 quân, chia làm bốn loại như cây tre, chấm tròn, chữ Hán, gió (đông, tây, nam, bắc) và các quân đặc biệt như hoa, rồng, tứ quý. Bên cạnh những quân cờ truyền thống, bà cũng làm những quân cờ mạt chược sáng tạo với nhiều loại hình vẽ.

Nghệ nhân dùng những dụng cụ khắc truyền thống với đầu mũi khác nhau để khắc từng ký tự, họa tiết lên quân bài, kẹp chặt giữa ngón cái và ngón giữa. Mỗi bộ mạt chược làm tay mất khoảng 10 đến 14 ngày để hoàn thành, có giá khoảng 245 USD (khoảng 6,5 triệu đồng). Từ khi Hong Kong chuyển từ trung tâm sản xuất sang trung tâm tài chính vào thập niên 1990, ngành làm mạt chược thủ công cũng dần biến mất.

Cửa tiệm không có hệ thống đặt hàng online. Khách muốn mua phải gọi điện hoặc tới trực tiếp. Bà ghi đơn hàng bằng tay trên một cuốn sổ cũ kĩ. Hiện nghệ nhân chỉ làm việc đến khoảng trưa vì không còn đủ sức làm cả ngày nữa. Bà nói chưa muốn nghỉ hưu vì buồn và không biết làm gì. Trong ngày, một khách hàng người Anh gọi đến hỏi về đơn hàng vợ anh đặt cách đây vài tuần. Bà Mei nhờ người phiên dịch, tìm số điện thoại trong sổ, và xác nhận bộ bài sẽ hoàn thiện trong tuần tới.

Theo bà Mei, khi còn trẻ bà thường chơi mạt chược với anh chị em trong nhà, nhưng hiện không còn nhiều thời gian, chỉ thỉnh thoảng mới nhận lời mời từ bạn cũ. Hằng năm, sinh viên và nhà báo vẫn đến tìm hiểu, nhờ đó nghề của bà được nhiều người biết đến dù đang dần mai một. Từng nhận nhiều lời đề nghị học nghề từ nghệ sĩ và các tổ chức văn hóa, nhưng bà Mei đều từ chối vì chưa có hứng dạy và muốn làm theo cách và nhịp độ riêng của mình.

‘Tôi không biết còn làm được bao lâu nữa nhưng chừng nào còn cầm được dụng cụ, tôi vẫn sẽ tiếp tục’, bà nói. Với tinh thần trách nhiệm và tình yêu với nghề, bà Mei tiếp tục giữ gìn và phát huy di sản văn hóa mạt chược, một phần quan trọng của lịch sử và phong tục Trung Quốc.

Lê Sang, một nghệ nhân xăm hình tài năng tại Hà Nội, đã không ngừng nỗ lực theo đuổi đam mê của mình trong lĩnh vực sửa hình xăm cũ, hỏng hay biến hóa vết sẹo lồi thành những tác phẩm nghệ thuật độc đáo. Với kinh nghiệm hơn 10 năm trong nghề, Lê Sang đã tạo ra nhiều tác phẩm độc bản, giúp khách hàng che giấu những khuyết điểm về hình thể và tự tin hơn trong cuộc sống hàng ngày.

Con đường đến với nghề xăm hình của Lê Sang bắt đầu vào năm 2014, khi ngành công nghiệp xăm hình tại Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế và phải đối mặt với nhiều định kiến. Tuy nhiên, với đam mê và quyết tâm không bỏ cuộc, anh đã từng bước chứng minh giá trị của nghề nghiệp mình và gây dựng được uy tín trong ngành.

Lê Sang miêu tả việc xăm hình như một dạng “Nghệ thuật tái sinh”, một loại hình nghệ thuật đặc biệt giúp khách hàng chữa lành những tổn thương tinh thần do khuyết điểm cơ thể gây ra. Theo anh, để thành công trong nghề này, người nghệ nhân cần phải có sự thấu cảm và hiểu biết về tâm lý của khách hàng, để có thể tạo ra những tác phẩm không chỉ đẹp mà còn mang lại sự tự tin và thoải mái cho họ.

Năm 2014, Lê Sang đã thành lập thương hiệu Era Tattoo với mục tiêu xây dựng một hệ sinh thái nghề bền vững. Anh đã tập trung phát triển chuyên môn, xây dựng văn hóa tổ chức và đào tạo để phát triển toàn diện. Qua đó, Era Tattoo không chỉ trở thành một studio xăm hình uy tín mà còn đóng góp vào việc nâng cao vị thế của nghề xăm hình trong xã hội.

Trong nửa đầu năm 2025, trước làn sóng cắt giảm chi tiêu và những khó khăn kinh tế chung, Lê Sang đã phải đối mặt với nhiều thách thức. Tuy nhiên, với sự kiên định và một chút may mắn, thương hiệu của anh vẫn trụ vững và thậm chí còn mở rộng cơ sở, khẳng định vị thế trên thị trường.

Lê Sang chia sẻ kỳ vọng sẽ đưa studio Era Tattoo trở thành trung tâm sửa hình lớn nhất châu Á, góp phần lan tỏa “Nghệ thuật tái sinh” đến với nhiều người hơn. Anh hy vọng sẽ truyền đi thông điệp đến thế hệ thợ trẻ về việc dám dấn thân, mạnh dạn hành động và tái định nghĩa vai trò của nghề xăm trong xã hội hiện đại, giúp nâng cao nhận thức và đánh giá cao về nghề nghiệp này.