Công nghệ 4.0 đang cách mạng hóa lĩnh vực bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa tại Việt Nam. Sự tích hợp của công nghệ vào các bảo tàng và di tích lịch sử đã thổi vào không gian văn hóa một làn gió mới, giúp chúng trở nên sống động và hấp dẫn hơn, đặc biệt là đối với thế hệ trẻ.

Một trong những ví dụ tiêu biểu là Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, nơi công nghệ 4.0 đã biến những tác phẩm nghệ thuật thành những “câu chuyện hình ảnh sống”. Thông qua các công cụ số, người xem có thể tương tác và khám phá các tác phẩm một cách sâu sắc hơn. Điều này đã dẫn đến một sự gia tăng đáng kể trong số lượng khách tham quan trẻ, đặc biệt là từ năm 2021, khi lượng khách trẻ đã tăng vọt lên 40% tổng lượng khách tham quan. Không chỉ đến để học hỏi, nhiều người trẻ còn muốn chia sẻ trải nghiệm của mình trên mạng xã hội, tạo ra một hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ.

Văn Miếu – Quốc Tử Giám, một di tích lịch sử và văn hóa quan trọng của Việt Nam, cũng đã ứng dụng công nghệ 4.0 để tái hiện truyền thống khoa cử xưa. Qua việc sử dụng công nghệ 3D mapping, thực tế tăng cường (AR) và trí tuệ nhân tạo (AI), du khách có thể khám phá di tích này một cách trực quan và sinh động hơn. Hệ thống trợ lý du lịch ảo, tour tham quan ảo 3D và trải nghiệm VR360 cho phép khách tham quan khám phá di tích ở mọi lúc, mọi nơi. Ngoài ra, các buổi trình diễn ánh sáng 3D mapping ban đêm tại Văn Miếu đã biến nơi này thành một không gian văn hóa sáng tạo, giao thoa giữa truyền thống và hiện đại, thu hút đông đảo du khách.

Việc ứng dụng công nghệ vào bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa không chỉ là một xu hướng mà đang trở thành sứ mệnh chung. Mục tiêu là giúp mỗi di sản có cơ hội kể lại câu chuyện của mình theo ngôn ngữ mới, lay động và lan tỏa trong cộng đồng số. Qua đó, không chỉ giúp bảo tồn di sản văn hóa mà còn góp phần quảng bá và phát huy giá trị của chúng, tiếp cận với nhiều đối tượng hơn, đặc biệt là thế hệ trẻ.

Có thể thấy, công nghệ 4.0 đang mở ra những cơ hội mới cho lĩnh vực bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa tại Việt Nam. Sự kết hợp giữa công nghệ và di sản không chỉ giúp giữ gìn quá khứ mà còn góp phần xây dựng một nền văn hóa hiện đại, giàu bản sắc và đa dạng.

Việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa trong thời đại số đang là một nhiệm vụ quan trọng. Bằng việc tận dụng các công nghệ mới, các di sản văn hóa có thể được trình bày một cách hấp dẫn và gần gũi hơn, từ đó tiếp cận được với nhiều người hơn, đặc biệt là thế hệ trẻ. Điều này không chỉ góp phần bảo tồn di sản văn hóa mà còn xây dựng một tương lai văn hóa giàu bản sắc cho Việt Nam.

Xã Hồi Xuân, một địa phương vùng cao, đã và đang nỗ lực bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Thái, Mường. Trên cơ sở thực hiện Nghị quyết Trung ương V (khóa VIII) về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc, Đảng ủy và chính quyền xã đã tích cực tuyên truyền, vận động người dân giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa đặc sắc của dân tộc mình.

Mặc dù cuộc sống hiện đại đã mang lại nhiều thay đổi, đồng bào dân tộc Thái, Mường ở xã Hồi Xuân vẫn duy trì được nhiều trò chơi, trò diễn mang đậm bản sắc văn hóa như khặp Thái, khua luống, trống chiêng, tung còn, bắn nỏ, kéo co, lễ cúng cơm mới… Các làn điệu hát xường của dân tộc Mường, hát khặp của dân tộc Thái vẫn được người dân lưu giữ và biểu diễn trong những dịp lễ, tết. Đây là những nét văn hóa độc đáo và đa dạng, phản ánh cuộc sống tinh thần phong phú của người dân địa phương.

Xã Hồi Xuân còn là nơi tổ chức Lễ hội Mường Ca Da, một hoạt động tưởng nhớ và tôn vinh nhân vật lịch sử Thượng tướng thống lĩnh quân Khằm Ban – người có công khai phá vùng đất Mường Ca Da. Lễ hội này không chỉ là một hoạt động văn hóa, mà còn là dịp để người dân địa phương nhớ về lịch sử và truyền thống của mình.

Theo ông Lê Văn Dũng, Chủ tịch UBND xã Hồi Xuân, ngoài những nét văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Thái, Mường, xã còn có nhiều di tích, danh lam thắng cảnh như hang Lũng Mu, bia ký – nơi thờ tướng quân Khằm Ban, chùa Ông, động Bà, hồ Vinh Quang, ruộng lúa bậc thang ở bản Nghèo. Hiện nay, bia ký và quần thể di tích hang Lũng Mu đã được UBND tỉnh công nhận là di tích lịch sử – văn hóa cấp tỉnh. Điều này tạo ra nguồn tài nguyên quý giá để địa phương phát triển loại hình du lịch lịch sử gắn với văn hóa tâm linh.

Cùng với việc bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống, xã Hồi Xuân còn đẩy mạnh phong trào xây dựng làng văn hóa, cơ quan văn hóa gắn với phong trào toàn dân xây dựng đời sống văn hóa. Đến nay, xã đã công nhận 18/20 bản, khu phố là bản, khu phố văn hóa; 77% số hộ đạt danh hiệu gia đình văn hóa. Hầu hết các bản, khu phố đều có quy ước, hương ước về thực hiện nếp sống văn hóa ở khu dân cư. Việc hiếu, hỷ của người dân địa phương cũng được thực hiện theo nếp sống văn hóa mới, đơn giản, tiết kiệm và lành mạnh.

Những kết quả đạt được trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Thái, Mường ở xã Hồi Xuân đã góp phần tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội, nâng cao đời sống tinh thần cho người dân địa phương. Việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa này cũng giúp tăng cường sự hiểu biết và giao lưu văn hóa giữa các dân tộc, tạo điều kiện cho sự phát triển bền vững của địa phương.

tại tỉnh Thái Nguyên đang được triển khai với một tiến độ đáng kể. Dự án này đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch thẩm định và UBND tỉnh Thái Nguyên phê duyệt vào tháng 8/2023, với tổng mức đầu tư lên tới hơn 89,4 tỷ đồng từ nguồn xã hội hóa. Dự kiến, dự án sẽ hoàn thành trong vòng 3 năm tới.

Chùa Hương Ấp, hay còn được biết đến với cái tên Vạn Xuân tự, là một trong những di tích quan trọng nằm trong Khu di tích Lý Nam Đế. Với những giá trị lịch sử và văn hóa sâu sắc, việc tu bổ di tích này không chỉ nhằm bảo tồn những giá trị truyền thống mà còn nâng cao vị thế của di tích trong hệ thống du lịch tâm linh của tỉnh Thái Nguyên.

Dự án tu bổ chùa Hương Ấp bao gồm nhiều hạng mục quan trọng như Tam quan, Tam bảo, nhà Tổ, nhà Mẫu, lầu chuông – lầu trống, đền thờ Vua Lý Nam Đế và nhà bảo quản. Tính đến thời điểm hiện tại, hạng mục Nhà Tam bảo đã hoàn thành khoảng 60% khối lượng công việc, trong khi Nhà Thờ tổ đạt khoảng 80%. Đơn vị thi công đang tập trung tăng cường nhân lực, đặc biệt là những người thợ lành nghề đến từ các làng nghề truyền thống như Đồng Kỵ (Bắc Ninh) và nhiều địa phương khác trong tỉnh Thái Nguyên.

Một điểm nổi bật trong quá trình thi công dự án là phần khung cột công trình được thực hiện hoàn toàn bằng phương pháp thủ công. Sự kỳ công này không chỉ thể hiện sự tôn vinh giá trị kiến trúc, nghệ thuật truyền thống mà còn đảm bảo tính chính xác và tỉ mỉ trong từng chi tiết.

Sau khi hoàn thành, chùa Hương Ấp dự kiến sẽ trở thành một biểu tượng văn hóa dân tộc, là công trình kiến trúc nghệ thuật hoành tráng và uy nghiêm. Không gian thờ tự tại đây sẽ mang tính tôn nghiêm, góp phần giáo dục và nuôi dưỡng tinh thần yêu nước, lòng tự hào dân tộc, cũng như phát huy các giá trị nhân văn.

Việc hoàn thiện dự án này không chỉ góp phần thúc đẩy du lịch tỉnh Thái Nguyên phát triển mà còn giúp hoàn thành thắng lợi Nghị quyết của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Thái Nguyên về định hướng phát triển du lịch tỉnh Thái Nguyên đến năm 2030. Khi hoàn thành, chùa Hương Ấp sẽ là điểm đến quan trọng trong hệ thống các địa điểm thăm quan, du lịch tâm linh, hấp dẫn du khách và khẳng định vị thế văn hóa của tỉnh Thái Nguyên.

Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội vừa ban hành văn bản số 3022/SVHTT-QLDSVH, gửi UBND các xã và các đơn vị quản lý di tích, danh thắng trên địa bàn thành phố Hà Nội. Văn bản này nhằm tăng cường phòng chống thiên tai tại các di tích lịch sử – văn hóa và danh lam thắng cảnh trên địa bàn thành phố Hà Nội.

Thực hiện Công điện số 3550/CĐ-BVHTTDL ngày 19/7/2025 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) và chỉ đạo của UBND thành phố Hà Nội về việc tập trung ứng phó với bão số 3 năm 2025, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội yêu cầu các địa phương và đơn vị khẩn trương triển khai các biện pháp phòng, chống và khắc phục hậu quả do bão lũ gây ra.

Cụ thể, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội đề nghị UBND các xã, phường thuộc thành phố Hà Nội; Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long – Hà Nội; các Ban Quản lý di tích: Di tích Danh thắng Hà Nội, Văn Miếu – Quốc Tử Giám, Nhà tù Hoả Lò chỉ đạo các phòng, ban chức năng triển khai nghiêm túc chỉ đạo của Bộ VHTTDL và thành phố về công tác ứng phó bão số 3.

Các địa phương và đơn vị cần kiểm tra, rà soát hệ thống cấp điện trong di tích; chủ động triển khai phương án bảo vệ các di tích lịch sử – văn hoá trên địa bàn quản lý; tạm dừng các hoạt động vui chơi, giải trí, du lịch trong thời gian có cảnh báo lũ.

Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội cũng yêu cầu các địa phương tăng cường hiệu quả công tác phòng, chống thiên tai, tránh xảy ra sự cố tại các di tích nhằm hạn chế tối đa thiệt hại do bão lũ gây ra. Các địa phương cần lập sơ đồ vị trí, danh mục thống kê các di vật, hiện vật bị hư hại sau khi sự cố xảy ra, làm cơ sở đối chiếu, phục hồi, khắc phục hậu quả và xác định rõ trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân liên quan (nếu có).

Đặc biệt, đối với các di tích đã xuống cấp, đặc biệt là các di tích xuống cấp nghiêm trọng, có nguy cơ sụp đổ, nằm gần sông, hồ cần có biện pháp phòng chống thiên tai, ngập lụt. Đối với các di tích đang hạ giải hoặc đang trong quá trình thi công, cần có biện pháp bảo vệ hiệu quả để tránh thiệt hại do bão lũ gây ra, bảo đảm an toàn trong suốt thời gian tu bổ, tôn tạo di tích.

Với các di tích ven sông, cần chủ động theo dõi sát diễn biến lũ qua các phương tiện thông tin đại chúng và thông báo từ chính quyền địa phương, bộ, ngành liên quan để kịp thời có biện pháp bảo đảm an toàn về người và tài sản; phối hợp chặt chẽ với các đơn vị liên quan triển khai các phương án ứng phó lũ; chuẩn bị đầy đủ lực lượng, phương tiện, vật tư để di dời hiện vật, đồ thờ tự, tài liệu quan trọng đến nơi an toàn; tổ chức khắc phục hậu quả theo hướng dẫn của các cấp có thẩm quyền.

Bên cạnh đó, Sở yêu cầu các địa phương, đơn vị thực hiện các biện pháp đảm bảo vệ sinh môi trường như: duy trì quét dọn vệ sinh thường xuyên tại di tích; bố trí điểm thu gom, vận chuyển rác thải đúng quy định; đảm bảo cảnh quan di tích xanh, sạch, đẹp.

Đồng thời, các địa phương cần tiếp tục chỉ đạo các đơn vị liên quan tăng cường công tác bảo đảm an ninh trật tự trên địa bàn, nhằm ổn định tình hình liên quan đến hoạt động tôn giáo, tín ngưỡng tại di tích; kiểm tra, hướng dẫn, tuyên truyền các tổ chức, cá nhân, Tiểu ban Quản lý di tích thực hiện tốt công tác phòng cháy, chữa cháy, phòng chống thiên tai và việc tu bổ, phục hồi di tích đúng quy định của Luật Di sản văn hóa và các quy định pháp luật hiện hành.

Sở Văn hoá và Thể thao Hà Nội vừa đề nghị tạm dừng các hoạt động vui chơi, giải trí, du lịch trong thời gian có bão số 3 để đảm bảo an toàn cho người dân. Việc này được thực hiện sau khi có cảnh báo lũ và để phòng chống thiên tai tại các di tích lịch sử – văn hóa và danh lam thắng cảnh trên địa bàn thành phố.

Ngày 21/7, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội đã có văn bản gửi UBND các xã, các đơn vị quản lý di tích, danh thắng tại Hà Nội về việc phòng chống thiên tai tại các di tích. Văn bản yêu cầu tạm dừng các hoạt động vui chơi, giải trí, du lịch trong thời gian có cảnh báo lũ. Trước đó, một số nghệ sĩ và đơn vị cũng thông báo tạm dừng lịch diễn, dời ngày ra mắt sản phẩm và bày tỏ xót xa trước vụ lật tàu thương tâm tại Hạ Long.

Ca sĩ Văn Mai Hương thông báo tạm hoãn sự kiện họp báo giới thiệu và lịch phát hành MV Ướt lòng. Cô cáo lỗi cùng đối tác, truyền thông, khán giả và cho biết sản phẩm sẽ ra mắt vào thời điểm phù hợp hơn. Nhiều nghệ sĩ Việt bày tỏ sự tiếc thương dành cho những nạn nhân xấu số, cũng như hy vọng có phép màu dành cho những người đang mất tích sau vụ lật tàu thương tâm ở Hạ Long.

Đạo diễn, MC Trấn Thành viết: ‘Thật sự xót xa khi xem tin tức. Xin chia sẻ cảm xúc và sự mất mát cùng với người thân của những nạn nhân trong vụ đắm tàu ở Hạ Long’. Sở Văn hoá và Thể thao Hà Nội cũng yêu cầu các địa phương, đơn vị thực hiện nghiêm túc chỉ đạo của Bộ Văn hoá – Thể thao và Du lịch và thành phố về công tác ứng phó bão số 3.

Sở cũng đề nghị địa phương, đơn vị cần kiểm tra, rà soát hệ thống cấp điện trong di tích; chủ động triển khai phương án bảo vệ các di tích lịch sử – văn hoá trên địa bàn quản lý. Bên cạnh đó, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội yêu cầu các địa phương chỉ đạo cơ quan chức năng tăng cường hiệu quả công tác phòng, chống thiên tai, tránh xảy ra sự cố tại các di tích nhằm hạn chế tối đa thiệt hại do bão lũ gây ra.

Sở cũng yêu cầu lập sơ đồ vị trí, danh mục thống kê các di vật, hiện vật bị hư hại sau khi sự cố xảy ra, làm cơ sở đối chiếu, phục hồi, khắc phục hậu quả và xác định rõ trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân liên quan (nếu có). Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội cũng lưu ý đối với các di tích đã xuống cấp, đặc biệt là các di tích xuống cấp nghiêm trọng, có nguy cơ sụp đổ, nằm gần sông, hồ cần có biện pháp phòng chống thiên tai, ngập lụt.

Đối với các di tích đang hạ giải hoặc đang trong quá trình thi công, cần có biện pháp bảo vệ hiệu quả để tránh thiệt hại do bão lũ gây ra, bảo đảm an toàn trong suốt thời gian tu bổ, tôn tạo di tích. Với các di tích ven sông, cần chủ động theo dõi sát diễn biến lũ qua các phương tiện thông tin đại chúng và thông báo từ chính quyền địa phương, bộ, ngành liên quan để kịp thời có biện pháp bảo đảm an toàn về người và tài sản.

Các địa phương, đơn vị cần phối hợp chặt chẽ với các đơn vị liên quan triển khai các phương án ứng phó lũ; chuẩn bị đầy đủ lực lượng, phương tiện, vật tư để di dời hiện vật, đồ thờ tự, tài liệu quan trọng đến nơi an toàn; tổ chức khắc phục hậu quả theo hướng dẫn của các cấp có thẩm quyền. Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội cũng yêu cầu các địa phương, đơn vị thực hiện các biện pháp đảm bảo vệ sinh môi trường như: duy trì quét dọn vệ sinh thường xuyên tại di tích; bố trí điểm thu gom, vận chuyển rác thải đúng quy định; đảm bảo cảnh quan di tích xanh, sạch, đẹp.

Đồng thời, các địa phương cần tiếp tục chỉ đạo các đơn vị liên quan tăng cường công tác bảo đảm an ninh trật tự trên địa bàn, nhằm ổn định tình hình liên quan đến hoạt động tôn giáo, tín ngưỡng tại di tích. Sở cũng đề nghị các đơn vị kiểm tra, hướng dẫn, tuyên truyền các tổ chức, cá nhân, Tiểu ban Quản lý di tích thực hiện tốt công tác phòng cháy, chữa cháy, phòng chống thiên tai, và việc tu bổ, phục hồi di tích đúng quy định của Luật Di sản văn hóa và các quy định pháp luật hiện hành.