Gần đây, vụ việc Công ty TNHH Tổ chức sự kiện An Phát Đạt (Hà Tĩnh) bị xử phạt 25 triệu đồng vì mời nhân vật mạng Thông ‘Soái Ca’ biểu diễn trong chương trình ca nhạc đã đặt ra những vấn đề nghiêm trọng về ranh giới giữa nghệ thuật và sự câu khách rẻ tiền. Sự việc này không chỉ đơn thuần là một vụ vi phạm hành chính mà còn là một hồi chuông cảnh tỉnh về xu hướng lệch chuẩn văn hóa đang len lỏi vào đời sống nghệ thuật biểu diễn tại Việt Nam.
Chương trình ‘Âm vang Sông La’ được tổ chức với sự chấp thuận của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) Hà Tĩnh, bao gồm 10 tiết mục. Tuy nhiên, đơn vị tổ chức đã tự ý mời hai hiện tượng mạng, trong đó có Thông ‘Soái Ca’, để giao lưu và biểu diễn ba ca khúc không nằm trong kịch bản ban đầu. Lý do được đưa ra là để “thu hút khán giả”. Sự lựa chọn này đã phản ánh một thực tế đáng lo ngại: nhiều đơn vị đang coi sân khấu nghệ thuật – vốn là không gian để giới thiệu tác phẩm và tôn vinh giá trị thẩm mỹ – thành nơi chạy theo trào lưu và lấy sự hiếu kỳ thay thế cho tiêu chí nghệ thuật.
Hiện tượng “bắt trend” bằng nhân vật mạng để câu kéo khán giả là một con dao hai lưỡi. Khi sân khấu đánh mất tiêu chí nghệ thuật, nó không chỉ làm giảm uy tín của đơn vị tổ chức mà còn kéo lùi gu thưởng thức của công chúng, đặc biệt là giới trẻ. Sức lan tỏa của mạng xã hội đã tạo ra những nhân vật có lượng theo dõi lớn, nhưng không ít người trong số đó nổi lên nhờ ngoại hình khác thường, hành vi gây cười, hoặc phát ngôn ngôn tình sến sẩm… hơn là nhờ vào tài năng.
Thông ‘Soái Ca’ là một ví dụ điển hình. Khi những nhân vật như vậy được đưa lên sân khấu chính thống mà không có sự chọn lọc, điều được gieo vào nhận thức của giới trẻ không còn là nghệ thuật mà chỉ là sự tò mò giải trí đơn thuần. Từ đó, giá trị ảo sẽ lấn át giá trị thật, và chuẩn mực về tài năng và cống hiến sẽ bị thay thế bằng độ “hot”. Đây chính là nguy cơ làm méo mó thẩm mỹ công chúng và tạo ra một “văn hóa ăn liền”, nơi mà mọi thứ đều được quyết định bởi lượng tương tác thay vì chất lượng nghệ thuật.
Quyết định xử phạt Công ty TNHH Tổ chức sự kiện An Phát Đạt đã cho thấy cơ quan quản lý đã kịp thời can thiệp và khẳng định ranh giới pháp lý. Tuy nhiên, câu chuyện không chỉ dừng lại ở một biên bản xử phạt. Nó đặt ra yêu cầu phải rà soát lại cơ chế quản lý và nâng cao vai trò giám tuyển nghệ thuật. Trách nhiệm không chỉ thuộc về doanh nghiệp tổ chức sự kiện mà còn là của ngành văn hóa, của cộng đồng nghệ sĩ và cả khán giả.
Trong bối cảnh mạng xã hội đang chi phối mạnh mẽ hành vi giải trí, nghệ thuật biểu diễn cần có một hàng rào chất lượng. Không phủ nhận sức hút của các nhân vật mạng, nhưng cần đặt họ đúng vị trí, đúng không gian và đúng mục đích. Một chương trình nghệ thuật, nhất là do cơ quan quản lý cấp phép, phải bảo đảm tiêu chí về chất lượng nội dung, thẩm mỹ và tính định hướng.
Sân khấu nghệ thuật là nơi nuôi dưỡng tâm hồn, chứ không phải là sàn diễn cho những trò gây cười nhất thời. Vụ việc ở Hà Tĩnh cần được nhìn nhận như một cảnh báo: nếu không kịp thời điều chỉnh, chúng ta sẽ phải chứng kiến sự xuống cấp trong đời sống văn hóa, nơi mà “hiện tượng mạng” chiếm chỗ của nghệ sĩ đích thực. Do đó, cần có những biện pháp cụ thể và đồng bộ để bảo vệ và phát triển nền nghệ thuật biểu diễn lành mạnh và bền vững.